In 2016 was in de bibliotheek van het Stedelijk een werk te zien van de Braziliaanse kunstenaar Mariana Lanari. In vijf maanden tijd verandert zij de bestaande ordening van de boeken in de leeszaal. Met haar werk laat zij zien hoe je via een boekencollectie en de ordening daarvan onze visie op de wereld of een onderdeel daarvan kan bloot leggen. En hoe onuitputtelijk het aantal mogelijkheden is om dit vanuit een bestaande collectie te doen. En dat het uitgangspunt van waaruit je werkt, kijkt, ordent, alles bepalend is voor de uitkomst. Zoals een axioma in de wiskunde dat ook doet.
Normaal gesproken staan de boeken in de bibliotheek van het Stedelijk alfabetisch geordend op kunstenaarsnaam. De verandering die Lanari aanbrengt is gebaseerd op het boek Writing as Sculpture van Louwrien Wijers uit 1996. In dit boek interviewt Wijers belangrijke kunstenaars en wetenschappers zoals Joseph Beuys, Andy Warhol en Robert Filliou. De herordening die Lanari aanbrengt start met boeken die in deze interviews ter sprake komen of daar op een of andere manier mee verbonden zijn. Zoals bijvoorbeeld de catalogus van de grote Beuys-tentoonstelling in het Guggenheim, die Beuys in het interview ter sprake brengt, of die van Robert Filliou Research at the Stedelijk. Je kunt je voorstellen dat je vanuit deze denkwijze vele vertakkingen kunt krijgen. Want aan genoemde boekvoorbeelden zijn natuurlijk weer tal van andere boeken gerelateerd. Vanuit Writing as Sculpture verplaatst Lanari boeken en vervangt boeken in de leeszaal door boeken uit het depot, waarmee zij ons denken en de rijkdom aan schakeringen daarin aan de hand van één thema op prachtige wijze visualiseert.
Er is al enige tijd discussie over de betekenis en functie van bibliotheken en collecties in relatie tot digitalisering en internet. De werkwijze van Lanari biedt mijns inziens inspirerende mogelijkheden om uit dit klassieke kennisreservoir te putten, tot nieuwe inzichten te komen over de manier waarop wij ons tot de werkelijkheid verhouden, hiaten in onze manier van denken en kennis bloot te leggen en zo nodig te kunnen aanvullen. Het mooie aan het project van Lanari is dat het ons in staat stelt om the state of the art van ons denken te visualiseren en in kaart te brengen. Vanuit dit laatste zou een digitalisering van nieuwe zoekmogelijkheden aan de hand van een aantal standaardwerken voor gebruikers van een bibliotheek een voor de hand liggende wens zijn.
En als je het kleinschaliger bekijkt: hoe leuk zou het zijn om de aanpak van Lanari een keertje op je eigen boekenkast toe te passen. Uitgaande van een eigen boek dat je echt nooit of te nimmer weg wilt doen, omdat het voor jou om jouw moverende redenen zo belangrijk is. Om aan de hand van dát dierbare boek je eigen state of the art te ontdekken. Oh, hoeveel nieuwe spannende leeswensen zou dit op kunnen leveren!
Meer weten?
